Ας μιλήσουμε για το παγωτό

Η εξάπλωσή του συνεχίστηκε στη Βόρεια Ευρώπη και στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου από τις αρχές του 20ού αιώνα άρχισε η μαζική του παραγωγή, καθιστώντας το πλέον ένα καθημερινό, προσιτό γλύκισμα.

Είδη παγωτού και παγωμένων γλυκισμάτων

Το παγωτό είναι ένα δροσερό γλύκισμα που παρασκευάζεται παραδοσιακά από γάλα, κρέμα γάλακτος, ζάχαρη και σε ορισμένες περιπτώσεις, αυγά. Σε βιομηχανική κλίμακα μπορεί να περιέχει πρόσθετα όπως αρώματα, χρωστικές, σταθεροποιητές και σιρόπια γλυκόζης.

Σήμερα, υπάρχει μια μεγάλη ποικιλία παγωτών, που διαφέρουν όχι μόνο σε γεύση αλλά και στη σύσταση, στις θερμίδες και στον τρόπο παρασκευής. Ας δούμε τα βασικά είδη:

1. Παραδοσιακό παγωτό κρέμας (με crème anglaise/κρεμ ανγκλέζ)

Το παραδοσιακό παγωτό κρέμας παρασκευάζεται από γάλα, κρέμα γάλακτος, ζάχαρη, αυγά και αρώματα. Είναι πλούσιο σε λιπαρά και θερμίδες και διαθέτει έντονη γεύση και υφή. Συνήθως καταναλώνεται σε μικρές ποσότητες λόγω της θρεπτικής του πυκνότητας.

2. Παγωτό γάλακτος

Πρόκειται για ελαφρύτερη εκδοχή, όπου αντικαθίσταται μέρος της κρέμας με γάλα χαμηλότερων λιπαρών. Σαν αποτέλεσμα έχει πιο ελαφριά υφή και λιγότερα λιπαρά και θερμίδες, από το παγωτό κρέμας, χωρίς όμως ωστόσο να υστερεί γευστικά. Μπορεί να περιλαμβάνει υλικά όπως κομμάτια σοκολάτας, ξηρούς καρπούς, καραμέλα, μπισκότο κ.λπ. Περιέχει συχνά σταθεροποιητές, γαλακτωματοποιητές και αρώματα και χτυπιέται με τρόπο ώστε να εγκλωβίζεται περισσότερος αέρας που αυξάνει τον όγκο και κάνει την υφή πιο ελαφριά.

3. Ιταλικό παγωτό (gelato)

Το gelato είναι το παραδοσιακό ιταλικό παγωτό και διαφέρει αισθητά από το κλασικό παγωτό τόσο στη γεύση όσο και στη σύνθεση και την υφή του. Διαφορές σε σχέση με το κλασικό παγωτό:

• Περιέχει λιγότερα λιπαρά, καθώς φτιάχνεται με περισσότερο γάλα και λιγότερη κρέμα.

• Έχει χαμηλότερη ποσότητα αέρα, με αποτέλεσμα πιο πυκνή και κρεμώδη υφή.

• Σερβίρεται σε υψηλότερη θερμοκρασία από το παγωτό, με αποτέλεσμα πιο κρεμώδη και λιγότερο παγωμένη αίσθηση στο στόμα.

• Συνήθως περιέχει φυσικά υλικά, χωρίς πρόσθετα ή τεχνητές γεύσεις.

• Έχει πιο έντονη γεύση, καθώς δεν «αραιώνεται» από πολύ αέρα, λιπαρά και πρόσθετα.

• Το αυγό σπανίζει στο gelato, αλλά μπορεί να περιέχεται σε συγκεκριμένες γεύσεις, όπως π.χ. ζαμπαγιόνε.

4. Βιομηχανικό παγωτό

Το βιομηχανικό παγωτό είναι το τυποποιημένο προϊόν που βρίσκουμε σε συσκευασίες στα σούπερ μάρκετ ή στα περίπτερα. Είναι συνήθως το πιο οικονομικό, ευρέως διαθέσιμο και με πολύ μεγάλη διάρκεια ζωής. Φτιάχνεται με υδρογονωμένα φυτικά λιπαρά (όχι απαραίτητα trans), γάλα σε σκόνη ή υποκατάστατα γάλακτος, σταθεροποιητές και αρωματικές ύλες. Περιέχει μεγάλη ποσότητα προσθέτου αέρα και γλυκαντικών για όγκο και γεύση. Λόγω των υλικών και της μεγάλης ποσότητας αέρα, έχει πιο φθηνό κόστος παραγωγής σε σχέση με τα φρέσκα ή χειροποίητα παγωτά.

5. Παγωτό soft serve (μηχανής)

Το γνωστό παγωτό μηχανής που βρίσκουμε σε fast food και παραλίες έχει πολύ μεγάλο ποσοστό αέρα (40–60%), γι’ αυτό και είναι ιδιαίτερα αφράτο. Συνήθως όμως φτιάχνεται από μίγματα σε σκόνη που αναμιγνύονται με νερό και γι’ αυτό θεωρείται λιγότερο ποιοτική επιλογή λόγω της επεξεργασίας και της χαμηλής θρεπτικής αξίας.

6. Παρφέ (parfait)

Το παρφέ είναι ένα είδος παγωμένου γλυκίσματος που μοιάζει αρκετά με το κλασικό παγωτό, αλλά έχει κάποια βασικά χαρακτηριστικά που το κάνουν να ξεχωρίζει. Το όνομά του στα γαλλικά σημαίνει «τέλειο» και το παραδοσιακό γαλλικό παρφέ είναι ένα πλούσιο, κρεμώδες επιδόρπιο, που φτιάχνεται με κρόκους αυγών, ζάχαρη, κρέμα γάλακτος και σιρόπι. Ανακατεύεται καλά ώστε να ενσωματωθεί αέρας, αλλά δεν απαιτείται παγωτομηχανή για την παρασκευή του. Συνήθως καταψύχεται σε φόρμα, χωρίς να ανακατεύεται κατά την ψύξη και η υφή του είναι πυκνή και βουτυράτη — μοιάζει με mousse που έχει παγώσει. Διατροφικά, το παρφέ είναι ένα από τα πιο θερμιδικά πυκνά είδη παγωμένων γλυκισμάτων. Στην Ελλάδα, ο όρος «παρφέ» χρησιμοποιείται συχνά για παγωτά ζαχαροπλαστείου, που περιέχουν κρέμα, αυγό, γεύσεις όπως σοκολάτα, βανίλια, φράουλα, και ξηρούς καρπούς ή/και αποξηραμένα φρούτα.

7. Παγωτό γιαούρτι (frozen yogurt)

Το frozen yogurt είναι δημοφιλές ως «πιο υγιεινή»  και «διαιτητική» εναλλακτική του παγωτού, αν και η διατροφική του αξία εξαρτάται από τον τρόπο παρασκευής και σερβιρίσματος. Φτιάχνεται με στραγγιστό γιαούρτι ή μείγμα γιαουρτιού-γάλακτος, επομένως έχει λιγότερα λιπαρά και συνήθως ελαφρώς λιγότερες θερμίδες από το παγωτό. Βέβαια, συχνά περιέχει αρκετή ζάχαρη για να του προσδώσει γεύση και βελτιωμένη υφή. Καθώς συνήθως διατίθεται σε καταστήματα self-service, χρειάζεται προσοχή στην ποσότητα και τα toppings που θα επιλέξουμε, καθώς μπορεί να αυξήσουν το θερμιδικό περιεχόμενο κατά πολύ.

8. Σορμπέ

Τα σορμπέ παρασκευάζονται από πολτοποιημένα φρούτα, νερό και ζάχαρη. Δεν περιέχουν γαλακτοκομικά και είναι κατάλληλα για τους vegan και όσους έχουν δυσανεξία στη λακτόζη. Παρόλο που δεν περιέχουν λιπαρά, μπορεί να περιέχουν μεγάλη ποσότητα απλών σακχάρων.

9. Γρανίτα

Η γρανίτα έχει πιο παγωμένη, κρυσταλλική υφή και παρασκευάζεται κυρίως από νερό, χυμό φρούτων και ζάχαρη. Είναι παρόμοια με το σορμπέ, αλλά έχει πιο «νερουλή» υφή, καθώς η περιεκτικότητα σε φρούτο είναι συχνά μικρότερη και κυριαρχεί η προσθήκη ζάχαρης ή συμπυκνωμένων χυμών και όχι πολτός φρούτων.

10. Παγωτό φυτικής βάσης

Έχει εμφανιστεί τα τελευταία χρόνια στην αγορά και περιλαμβάνει παγωτά χωρίς ζωικά προϊόντα. Απευθύνεται σε vegans ή σε άτομα με τροφικές δυσανεξίες. Η βάση μπορεί να είναι γάλα καρύδας, αμυγδάλου, σόγιας ή άλλων φυτικών ροφημάτων. Η γεύση και η διατροφική αξία εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την ποιότητα των υλικών.

11. Σπιτικό «nice cream»

Είναι μία από τις πιο «φυσικές» επιλογές παγωτού, που γίνεται εύκολα στο σπίτι. Φτιάχνεται από κατεψυγμένες μπανάνες ή/και άλλα φρούτα που πολτοποιούνται στο μπλέντερ. Συνήθως δεν περιέχει ζάχαρη, λιπαρά ή πρόσθετα και μπορεί να εμπλουτιστεί με φυστικοβούτυρο, κακάο, μούρα, ξηρούς καρπούς, κομμάτια σοκολάτας κ.λπ. Η υφή του προσεγγίζει εκείνη του παγωτού και είναι μια πολύ καλή επιλογή για όσους θέλουν να απολαύσουν κάτι υγιεινό, δροσερό προσέχοντας την ποιότητα και το θερμιδικό περιεχόμενο.

Φρέσκο vs Βιομηχανικό παγωτό – Τι να επιλέξω;

Η επιλογή μεταξύ φρέσκου και βιομηχανικού παγωτού δεν αποτελεί απλώς θέμα γεύσης, αλλά και ζήτημα θρεπτικής αξίας και ποιότητας των συστατικών.

• Υλικά και σύσταση

Το φρέσκο παγωτό παρασκευάζεται με φρέσκο γάλα, κρέμα και φυσικά υλικά — πολλές φορές μπροστά στα μάτια μας, χωρίς τη χρήση συντηρητικών. Αντίθετα, το βιομηχανικό παγωτό περιέχει συχνά φυτικά λιπαρά, γάλα σε σκόνη και πρόσθετα, τα οποία παρατείνουν τη διάρκεια ζωής του προϊόντος, αλλά υποβαθμίζουν τη διατροφική του αξία.

• Υφή και γεύση

Το φρέσκο παγωτό έχει πιο πυκνή υφή και πιο φυσική, «καθαρή» γεύση, χάρη στη χαμηλότερη ποσότητα αέρα που ενσωματώνεται κατά την παραγωγή του. Το βιομηχανικό, αντίθετα, έχει πιο αφρώδη υφή και τεχνητή επίγευση, λόγω του μεγαλύτερου ποσοστού αέρα, των αρωματικών και των ενισχυτικών.

• Θερμίδες και λιπαρά

Αν και η σύσταση διαφέρει ανάλογα με τον τύπο, το βιομηχανικό παγωτό περιέχει συνήθως περισσότερα κορεσμένα λιπαρά, ζάχαρη και θερμίδες σε σύγκριση με ένα φρέσκο gelato ή παγωμένο γιαούρτι.

• Κατανάλωση με μέτρο

Και τα δύο είδη είναι γλυκίσματα που μπορούν να ενταχθούν σε μια ισορροπημένη διατροφή — με την ποιότητα, την ποσότητα και τη συχνότητα κατανάλωσης να παίζουν καθοριστικό ρόλο.

Συμπερασματικά, όταν έχουμε τη δυνατότητα, είναι προτιμότερο να επιλέγουμε φρέσκο, ποιοτικό παγωτό από αξιόπιστο κατάστημα, με όσο το δυνατόν πιο φυσικά συστατικά

Παγωτό και ισορροπημένη διατροφή

Το παγωτό δε χρειάζεται να δαιμονοποιείται! Το σημαντικό είναι η συχνότητα και η ποσότητα με την οποία το καταναλώνουμε. Δεν υπάρχει «μαγικός» αριθμός ρυθμού κατανάλωσης. Οι επιπτώσεις της κατανάλωσης στη διατροφή και το σώμα μας εξαρτώνται από τις συνολικές διατροφικές μας συνήθειες, τις διατροφικές επιλογές μέσα στην ημέρα μας και τη φυσική δραστηριότητα. Στο τέλος, αυτό που μετρά είναι η συνέπεια, όχι η τελειότητα.

Το παγωτό αποτελεί μέρος της απόλαυσης του καλοκαιριού και μπορεί να ενταχθεί σε ένα ισορροπημένο διατροφικό πλάνο με τις εξής βασικές αρχές:

• Επιλέγουμε απλά παγωτά, χωρίς πολλές προσθήκες.

• Δίνουμε προσοχή στη μερίδα — αποφεύγουμε τις μεγάλες ποσότητες ή την καθημερινή κατανάλωση.

• Ελέγχουμε τις ετικέτες συσκευασμένων προϊόντων για περιεκτικότητα σε λιπαρά και ζάχαρη.

• Ενσωματώνουμε το παγωτό στην ημέρα ως προγραμματισμένο γλυκό και όχι ως αυθόρμητο «τσιμπολόγημα».

• Δοκιμάζουμε σπιτικές εναλλακτικές, όπως παγωτό μπανάνας, σορμπέ φρούτων ή γιαούρτι με κατεψυγμένα μούρα.

Παγωτό και απώλεια βάρους

Το παγωτό δεν είναι απαγορευμένο τρόφιμο. Εάν η κατανάλωσή του είναι περιοδική, ενταγμένη στον διατροφικό σχεδιασμό και με σωστές επιλογές ως προς το είδος και τη μερίδα, μπορεί να αποτελεί κομμάτι μιας διατροφικής παρέμβασης με στόχο την απώλεια βάρους. Το σημαντικότερο είναι να διατηρείται μια υγιής στάση απέναντι στο φαγητό: η απόλαυση δεν χρειάζεται να συνεπάγεται υπερβολή και η ισορροπία είναι πάντα το ζητούμενο.

Tips για να «μειώσουμε» τις θερμίδες από το παγωτό μας

Κάποια πρακτικά tips που θα βοηθήσουν στο να μην επιβαρύνουμε το παγωτό μας με περιττές θερμίδες, αν ο στόχος μας είναι η απώλεια βάρους είναι οι ακόλουθες:

• Προτιμάμε το κυπελάκι ή το ξυλάκι αντί για χωνάκι!

• Τα toppings και οι extra προσθήκες (π.χ. μπισκότα, κομμάτια brownies, καραμέλα κ.λπ.) προσθέτουν θερμίδες στο παγωτό μας και καλό είναι να τις αποφύγουμε!

• Όταν παίρνουμε φρέσκο παγωτό, επιλέγουμε μία μπάλα, ενώ στο συσκευασμένο παγωτό αποφεύγουμε τις μεγάλες ατομικές συσκευασίες (4x4).

• Δεν αντικαθιστούμε ένα παγωτό με πολλά παγωτίνια, θεωρώντας ότι δεν έχουν πολλές θερμίδες! Κάτι τέτοιο δεν ισχύει!

• Τα σορμπέ, οι γρανίτες και το frozen yogurt είναι καλές εναλλακτικές με λιγότερες θερμίδες, όταν δοθεί κατάλληλη προσοχή στα toppings και τη μερίδα.

• Μπορούμε να δοκιμάσουμε παγωτά με 0% ζάχαρη ή/και 0% λίπος.

Στο βιομηχανικό παγωτό μπορούμε πάντα να συμβουλευτούμε και την ετικέτα τροφίμων ώστε να ελέγξουμε τις θερμίδες και τη διατροφική σύσταση που παγωτού που επιλέγουμε!

Επιπλέον, μπορούμε πάντοτε να φτιάξουμε σπιτικές εναλλακτικές παγωτού, οι οποίες θα μας δροσίσουν, χωρίς πρόσθετα και κρυφά υλικά και προσοχή στην ποιότητα, όπως:

• Nice creams από κατεψυγμένα φρούτα

• Σπιτικά σορμπέ με φρέσκα φρούτα και λίγο μέλι

• Frozen yogurt bark με φρούτα εποχής, εδώ θα βρεις μια εύκολη και νόστιμη συνταγή