Διαβήτης κύησης

Γιατί μπορεί να εμφανιστεί διαβήτης κατά τη διάρκεια μιας εγκυμοσύνης;

Κατά τη διάρκεια της κύησης το σώμα υφίσταται φυσιολογικές ορμονικές αλλαγές και ινσουλινοαντίσταση κυρίως λόγω ορμονών που παράγονται από τον πλακούντα. Η παραγωγή των ορμονών αυτών είναι ανάλογη του μεγέθους του πλακούντα, γι’ αυτό κιόλας τις περισσότερες φορές ο διαβήτης κύησης δεν εμφανίζεται από την αρχή της εγκυμοσύνης.

Ο στόχος των ορμονών αυτών είναι η μεταφορά γλυκόζης στο έμβρυο. Καθώς η δράση της ινσουλίνης μειώνεται, μειώνεται και η δυνατότητα εισόδου της γλυκόζης στα μυϊκά κύτταρα και τα λιποκύτταρα της μητέρας. Με αυτόν τον τρόπο υπάρχει περισσότερη γλυκόζη που κυκλοφορεί στο αίμα και είναι διαθέσιμη να θρέψει το έμβρυο μέσω του πλακούντα.

Αυτή η φυσιολογική αντίσταση στην ινσουλίνη που εμφανίζεται κατά τη διάρκεια μιας εγκυμοσύνης, σε συνδυασμό με άλλους παράγοντες που μπορεί να προϋπάρχουν, όπως γενετικά αίτια, αλλά και ινσουλινοαντίσταση λόγω προϋπάρχουσας παχυσαρκίας ή λόγω απότομης αύξησης του βάρους της γυναίκας κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, μπορεί να οδηγήσουν στην εμφάνιση του διαβήτη κύησης.

Πώς διαγιγνώσκεται;

Κατά την πρώτη επίσκεψη στο γυναικολόγο μετά τη σύλληψη, πραγματοποιείται μέτρηση γλυκόζης νηστείας. Αν το σάκχαρο νηστείας είναι:

• <92 mg/dL, τότε προγραμματίζεται η καμπύλη γλυκόζης (ή δοκιμασία ανοχής γλυκόζης, Oral Glucose Tolerance Test, OGTT) κατά την 24η με 28η εβδομάδα της κύησης

• 92 – 125 mg/dL, τότε έχουμε διαβήτη κύησης

• >126 mg/dL, τότε απαιτείται διερεύνηση για διαβήτη που προϋπήρχε.

Η διερεύνηση για προϋπάρχων σακχαρώδη διαβήτη απαιτείται επίσης και σε περιπτώσεις όπου η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη (HbA1c) είναι > 6,5% ή αν σε μια τυχαία μέτρηση σακχάρου βρεθεί ότι αυτό είναι >200 mg/dL σε συνδυασμό με συμπτωματολογία διαβήτη.

Όλες οι έγκυες χωρίς προηγούμενο ιστορικό σακχαρώδη διαβήτη πρέπει να υποβληθούν σε 75 g OGTT κατά την 24η – 28η εβδομάδα της κύησης. Κατά τη διάρκεια της δοκιμασίας αυτή καταναλώνουν διάλυμα με 75 g γλυκόζης και γίνεται μέτρηση του σακχάρου σε νηστεία, την πρώτη και τη δεύτερη ώρα μετά τη φόρτιση. Η OGTT πρέπει να πραγματοποιείται πρωί, έπειτα από νηστεία τουλάχιστον 8 ωρών.

Κατά τη διάρκεια της OGTT, τίθεται διάγνωση για διαβήτη κύησης, αν ισχύει οποιοδήποτε από τα εξής:

• Γλυκόζης νηστείας >92 mg/dL

• Γλυκόζη 1 ώρα μετά τη φόρτιση >180 mg/dL

• Γλυκόζη 2 ώρες μετά τη φόρτιση >153 mg/dL

Παράγοντες Κινδύνου

Οι κυριότεροι παράγοντες που αυξάνουν την πιθανότητα εμφάνισης διαβήτη κύησης περιλαμβάνουν:

• Υπέρβαρο ή παχυσαρκία πριν την εγκυμοσύνη

• Προϊστορία διαβήτη κύησης σε προηγούμενη εγκυμοσύνη

• Οικογενειακό ιστορικό διαβήτη τύπου 2

• Πολυκυστικές ωοθήκες

• Ηλικία μητέρας ≥ 35 ετών

• Προϋπάρχουσα αντίσταση στην ινσουλίνη

• Βάρος γέννησης > 4 κιλά ή πρόωρη γέννηση σε προηγούμενες κυήσεις

• Άλλες μεταβολικές διαταραχές όπως υπέρταση ή δυσλιπιδαιμία

• Φυλετική καταγωγή που παρουσιάζεται υψηλή επίπτωση διαβήτη (π.χ. Ασία, Λατινική Αμερική)

Συμπτώματα και συνέπειες

Στις περισσότερες περιπτώσεις δεν υπάρχουν εμφανή συμπτώματα. Πολλές γυναίκες δεν αντιλαμβάνονται κάτι παρά μόνο μέσω ελέγχων. 

Ενδεχόμενα συμπτώματα, όταν υπάρχουν, είναι: πολυδιψία, συχνουρία, κόπωση, θολή όραση.

Όμως, λόγω της φυσιολογικής πίεσης της εγκυμοσύνης, τα συμπτώματα αυτά πολλές φορές υποεκτιμώνται.

Η ανεξέλεγκτη υπεργλυκαιμία κατά τη διάρκεια της κύησης μπορεί να προκαλέσει:

Για τη μητέρα:

• Αυξημένο κίνδυνο προεκλαμψίας

• Αυξημένο κίνδυνο καισαρικής τομής

• Αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη τύπου 2 στο μέλλον 

• Μεταβολικής διαταραχές, (δυσλιπιδαιμία,  καρδιαγγειακός κίνδυνος) 

Για το έμβρυο / νεογνό:

• Μακροσωμία

• Κίνδυνος υπογλυκαιμίας νεογνού μετά τη γέννηση

• Κίνδυνος αναπνευστικής δυσχέρειας

• Μελλοντικό μεταβολικό ρίσκο (παχυσαρκία, δυσλιπιδαιμία, διαβήτης)

• Προβλήματα στην ενδομήτρια ανάπτυξη (π.χ. δυσμορφίες, ανωμαλίες) σε περιπτώσεις πολύ κακής γλυκαιμίας

Θεραπεία και Διαχείριση

Η διαχείριση του διαβήτη κύησης απαιτεί συνδυασμό διατροφής, φυσικής δραστηριότητας, παρακολούθησης γλυκόζης και, αν χρειάζεται, φαρμακευτικής αγωγής.

Οι στόχοι του σακχάρου, καθορίζονται ως εξής:

• Στο σακχαρώδη διαβήτη κύησης

o Νηστείας και προγευματικά 70 – 95 mg/dL

o 1 ώρα μετά το γεύμα 90 – 130 mg/dL

o 2 ώρες μετά το γεύμα 80 – 120 mg/dL

• Σε έγκυες με προϋπάρχων σακχαρώδη διαβήτη

o Νηστείας και προγευματικά 70 – 95 mg/dL

o 1 ώρα μετά το γεύμα 100 – 140 mg/dL

o 2 ώρες μετά το γεύμα 100 – 120 mg/dL

o Οι παραπάνω στόχοι επιδιώκονται υπό την προϋπόθεση ότι δεν παρατηρούνται σημαντικά υπογλυκαιμικά επεισόδια

o Γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη < 6,0%

Σε κάθε περίπτωση χρειάζεται συστηματική αυτοπαρακολούθηση και θέτονται εξατομικευμένοι στόχοι σακχάρου από το θεράποντα ιατρό της εγκύου.

Διατροφική θεραπεία και αλλαγές τρόπου ζωής

Αν και το ακριβές διατροφικό πλάνο μιας εγκύου που παρουσιάζει σακχαρώδη διαβήτη, καθορίζονται από το διαιτολόγο – διατροφολόγο που την παρακολουθεί, ακολουθούν κάποιες γενικές οδηγίες και συστάσεις, που αφορούν τη διατροφική αντιμετώπιση, η οποία αποτελεί θεμέλιο λίθο.

• Προτείνεται να υπάρχουν μικρά και συχνά γεύματα προς αποφυγή κέτωσης.

• Δε συστήνεται ο πολύ αυστηρός περιορισμός των υδατανθράκων. Η έγκυος θα πρέπει να καταναλώνει τουλάχιστον 175 g υδατανθράκων (χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη) καθημερινά.

• Οι υδατάνθρακες θα πρέπει να κατανείμονται σε όλα τα γεύματα της ημέρας και να καταναλώνονται σε κατάλληλους συνδυασμούς (δείτε εδώ περισσότερες σχετικές οδηγίες).

• Σημαντική είναι η λήψη των διαιτητικών ινών, οι οποίες συστήνεται να αγγίζουν κατ’ ελάχιστο τα 30 g καθημερινά. Ενδεικτικά, θα αναφέρουμε ότι μία φέτα ψωμί ολικής άλεσης αποδίδει περίπου 2 g διαιτητικών ινών.

• Η πρόσληψη πρωτεΐνης, δε θα πρέπει να είναι κάτω από 70 g ημερησίως.

• Οι συνολικές ημερήσιες θερμίδες δε θα πρέπει να είναι λιγότερες από 1.800 kcal ημερησίως.

• Το βάρος θα πρέπει να αυξάνεται με υγιή ρυθμό και πάντα σύμφωνα με τις συστάσεις (δείτε τις εδώ).

• Όπου δεν υπάρχει μαιευτική αντένδειξη, ενθαρρύνεται η σωματική δραστηριότητα. Έστω και 10 λεπτά περπάτημα μετά τα γεύματα παρουσιάζουν ευεργετικά αποτελέσματα στη διαχείριση του σακχάρου.

Σε περίπτωση που ο σακχαρώδης διαβήτης κύησης δεν μπορεί να ρυθμιστεί μέσω της διατροφής, τότε συστήνεται η χορήγηση ινσουλίνης, η οποία είναι απολύτως ασφαλής για χρήση κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.