Όλοι έχουμε ακούσει ότι πρέπει καθημερινά να καταναλώνουμε φρούτα και λαχανικά καθώς έχουν πολλαπλά οφέλη για την υγεία μας! Πολλές επιστημονικές μελέτες επιβεβαιώνουν την προστατευτική δράση που έχει η κατανάλωση φρούτων και λαχανικών έναντι νοσημάτων, όπως είναι η υπέρταση, η στεφανιαία νόσος, τα αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια, η παχυσαρκία, ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2, η άνοια αλλά και μερικοί τύποι καρκίνου. Τα οφέλη αυτά για την υγεία μας αποδίδονται στην υψηλή περιεκτικότητά τους σε διαιτητικές ίνες, βιταμίνες, ανόργανα στοιχεία και άλλων φυτοχημικών ουσιών (π.χ. πολυφαινόλες). Ταυτόχρονα έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε νερό, ενώ το θερμιδικό τους περιεχόμενο είναι χαμηλό.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας προτείνει την κατανάλωση 5 μερίδων φρούτων και λαχανικών την ημέρα, δηλαδή περίπου 400 γραμμάρια από φρούτα και λαχανικά ημερησίως.
Από την άλλη ο Εθνικός Διατροφικός Οδηγός συστήνει την καθημερινή πρόσληψη τουλάχιστον 4 μερίδων λαχανικών και 3 μερίδων φρούτων την ημέρα για το γενικό πληθυσμό. Σε αυτό το άρθρο θα εστιάσουμε στα λαχανικά, ενώ εδώ θα βρεις τις συστάσεις για την ημερήσια κατανάλωση φρούτων.
Αρχικά, να διευκρινίσουμε ότι όταν αναφερόμαστε στα λαχανικά, αυτά μπορούν να είναι είτε ωμά είτε στη μαγειρεμένη μορφή τους. Μερικά παραδείγματα λαχανικών είναι η ντομάτα, το αγγούρι, η πιπεριά, το καρότο, το μπρόκολο, τα βλίτα, τα σπαράγγια κ.λπ. Επιπλέον, στην ομάδα των λαχανικών συμπεριλαμβάνονται και τα πιο αμυλώδη αρακάς, καλαμπόκι, κολοκύθα και φασολάκια, ενώ δεν συγκαταλέγονται στα λαχανικά οι πατάτες και οι ποικιλίες αυτής, όπως για παράδειγμα η γλυκοπατάτα.
Πιο συγκεκριμένα, οι Εθνικοί μας Διατροφικοί Οδηγοί, δίνουν τις ακόλουθες συστάσεις αναφορικά με την ημερήσια κατανάλωση λαχανικών:
• 1 – 3 ετών: 1 μερίδα/ημέρα
• 4 – 8 ετών: 1 – 2 μερίδες/ημέρα
• 9 – 13 ετών: 2 – 3 μερίδες/ημέρα
• 14 – 18 ετών: 3 – 4 μερίδες/ημέρα
• Ενήλικες: 4 μερίδες/ημέρα
• Εγκυμοσύνη και θηλασμός: 4 μερίδες/ημέρα (πολύ καλά πλυμένα)
Τι αντιστοιχεί σε μία μερίδα λαχανικού όμως;
Σύμφωνα με τις παραπάνω συστάσεις, μία μερίδα λαχανικών αντιστοιχεί σε:
• 150 – 200 γραμμάρια ωμά ή μαγειρεμένα λαχανικά.
Για παράδειγμα, αυτή η ποσότητα αντιστοιχεί σε:
◦ 1 φλιτζάνι (240 mL) μαγειρεμένα ή ψιλοκομμένα ωμά λαχανικά ή
◦ 2 φλιτζάνια ωμής πράσινα φυλλώδη λαχανικά (π.χ. μαρούλι, ρόκα, σπανάκι κ.λπ.) ή
◦ 2 μέτρια καρότα ή
◦ 1 μέτριο αγγούρι ή
◦ 1 μεγάλη ντομάτα ή
◦ 1 φλιτζάνι τριμμένη ντομάτα
Πέρα από την ποσότητα, είναι ιδιαίτερα σημαντικό, όπως τονίζει και ο Εθνικός Διατροφικός Οδηγός, να έχουμε και ποικιλία λαχανικών στην καθημερινή μας διατροφή. Έτσι μερικοί τρόποι, να ενισχύσουμε την καθημερινή κατανάλωση λαχανικών είναι οι ακόλουθοι:
• Να μην αμελούμε την κατανάλωση σαλάτας με τα γεύματά μας.
• Να φροντίζουμε 1 – 2 φορές την εβδομάδα να καταναλώνουμε κάποιο “λαδερό” φαγητό, όπως για παράδειγμα μπάμιες, φασολάκια, μπριάμ.
• Να προτιμάμε τα λαχανικά ως συνοδευτικό των πρωτεϊνούχων τροφίμων. Για παράδειγμα σουπιές με σπανάκι, μοσχάρι με αρακά ή μελιτζάνες, χοιρινό με αγκινάρες.
• Να ενισχύουμε τις μαγειρικές παρασκευές με ψιλοκομμένα λαχανικά. Για παράδειγμα μπορούμε να προσθέτουμε ποικιλία λαχανικών (όπως καρότο, κολοκύθι, πιπεριές, κρεμμύδι, μανιτάρια κ.λπ.) στις σάλτσες, τον κιμά, τις ομελέτες, το πιλάφι, τα σάντουιτς...
• Τα μπιφτέκια λαχανικών καθώς και οι πίτες λαχανικών (π.χ. κολοκυθόπιτα, χορτόπιτα κ.λπ.) είναι επίσης εύγευστοι τρόποι να εντάξουμε περισσότερα λαχανικά στην καθημερινή μας διατροφή.
• Μια καλή εναλλακτική είναι και οι σούπες. Μπορούμε να δοκιμάσουμε σούπες διάφορων λαχανικών, αλλά και να προσθέσουμε λαχανικά όπως καρότο, πράσο, κρεμμύδι, πιπεριά, κολοκύθι σε κρεατόσουπες, κοτόσουπες και ψαρόσουπες.
• Τα κατεψυγμένα λαχανικά, είναι επίσης μια βολική και γρήγορη λύση, που μπορεί να χρησιμοποιηθεί τόσο για τις σαλάτες όσο και για τα κύρια γεύματά μας.
Όταν μπορούμε, προτιμάμε να καταναλώνουμε τα λαχανικά μας ωμά. Ενώ όταν τα βράζουμε καλό είναι να χρησιμοποιούμε λίγο νερό και να μην τα βράζουμε πολλή ώρα, ώστε να μη χάσουν πολύτιμα θρεπτικά συστατικά. Στο νερό που χρησιμοποιούμε για να μαγειρέψουμε τα λαχανικά μας, “διαφεύγουν” ηλεκτρολύτες και υδατοδιαλυτές βιταμίνες, έτσι όταν εν τέλει το καταναλώνουμε (όπως για παράδειγμα στις σούπες), τότε δεν χάνουμε τα πολύτιμα αυτά θρεπτικά συστατικά των λαχανικών.
Προτιμάμε πάντα να καταναλώνουμε λαχανικά (αλλά και φρούτα) εποχής, διότι εκτός του ότι είναι πιο εύγευστα, φρέσκα και αρωματικά, έχουν ταυτόχρονα οικονομικά και περιβαλλοντικά οφέλη!