Τι είναι οι ΙΦΝΕ και πώς αντιμετωπίζονται διατροφικά;

Τι προκαλεί τις ΙΦΝΕ;

Οι ακριβείς αιτίες εμφάνισης των ΙΦΝΕ δεν είναι πλήρως κατανοητές, αλλά συνήθως θεωρείται ότι πρόκειται για έναν συνδυασμό γενετικών, περιβαλλοντικών και ανοσολογικών παραγόντων που συντελούν στην εμφάνιση φλεγμονής στο γαστρεντερικό σωλήνα και συμπτωμάτων. Επιπλέον, φαίνεται ότι η κληρονομικότητα παίζει σημαντικό ρόλο, καθώς άνθρωποι με συγγενείς πρώτου βαθμού που έχουν ΙΦΝΕ έχουν αυξημένο κίνδυνο να αναπτύξουν την πάθηση.

Οι περιβαλλοντικοί παράγοντες όπως η διατροφή, το κάπνισμα, η χρήση αντιβιοτικών και το άγχος έχουν επίσης συσχετιστεί με την ανάπτυξη ή έξαρση της νόσου. Για παράδειγμα, μια δυτικού τύπου διατροφή με υψηλή περιεκτικότητα σε επεξεργασμένα τρόφιμα, ζωικά λίπη και χαμηλή σε διαιτητικές ίνες φαίνεται να αυξάνει τον κίνδυνο για εμφάνιση ΙΦΝΕ. Ψυχολογικοί παράγοντες, όπως το άγχος, αν και δεν έχουν επιβεβαιωμένα συσχετιστεί με την εμφάνιση των ΙΦΝΕ, φαίνεται ότι μπορεί να επηρεάσουν τις υποτροπές σε άτομα με εγκατεστημένη νόσο.

Είναι σημαντικό να σημειώσουμε ότι, ενώ αυτοί οι παράγοντες μπορεί να επηρεάσουν την εμφάνιση των ΙΦΝΕ, η ακριβής αιτιολογία παραμένει αντικείμενο συνεχιζόμενης έρευνας.

Ποια είναι τα συμπτώματα;

Τα συμπτώματα των ΙΦΝΕ μπορεί να διαφέρουν, αλλά συνήθως περιλαμβάνουν κοιλιακό άλγος, διάρροια (συχνά με παρουσία αίματος), απώλεια βάρους και κόπωση. Οι εξάρσεις της νόσου μπορεί να επηρεάσουν σημαντικά την καθημερινότητα, προκαλώντας δυσκολίες στην εργασία, στις κοινωνικές δραστηριότητες και στη διατροφή.

Τα συμπτώματα των ΙΦΝΕ ποικίλουν σημαντικά από άτομο σε άτομο και εξαρτώνται από το είδος και τη σοβαρότητα της φλεγμονής. Εμφανίζονται τόσο από το πεπτικό σύστημα, όσο και από σημεία του σώματος όπως το δέρμα, το ήπαρ και οι αρθρώσεις. Τα πιο κοινά συμπτώματα περιλαμβάνουν:

• Πόνο και φούσκωμα στην κοιλιά: Ο πόνος στο στομάχι είναι συχνό σύμπτωμα και μπορεί να είναι ενοχλητικός ή ακόμα και σοβαρός, ειδικά κατά τις φάσεις έξαρσης της νόσου. Ο πόνος συνήθως εντοπίζεται στο κάτω μέρος της κοιλιάς και συχνά συνοδεύεται από φούσκωμα.

• Διάρροια ή δυσκοιλιότητα: Οι ασθενείς με ΙΦΝΕ συνήθως αντιμετωπίζουν προβλήματα με τις κενώσεις τους. Μπορεί να παρουσιάσουν συχνή διάρροια, η οποία συχνά περιλαμβάνει αίμα ή βλέννα, ή να αντιμετωπίσουν επεισόδια δυσκοιλιότητας, όπου οι κενώσεις είναι δύσκολες και σπάνιες.

• Αδυναμία και κόπωση: Η χρόνια φλεγμονή στο έντερο μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρή αίσθηση κόπωσης και αδυναμίας, καθώς το σώμα καταναλώνει περισσότερη ενέργεια για να αντιμετωπίσει τη φλεγμονή. Οι ασθενείς συχνά αναφέρουν αίσθημα κόπωσης ακόμη και μετά από πλήρη ανάπαυση.

• Απώλεια βάρους: Ειδικά στις πιο σοβαρές περιπτώσεις ΙΦΝΕ, η κακή απορρόφηση θρεπτικών ουσιών από το έντερο μπορεί να οδηγήσει σε απώλεια βάρους. Η αδυναμία του οργανισμού να αφομοιώσει πλήρως τα θρεπτικά συστατικά των τροφών μπορεί να προκαλέσει ανεξήγητη απώλεια βάρους και υποσιτισμό.

• Πυρετός: Σε φάσεις έξαρσης της ΙΦΝΕ, η φλεγμονή στο έντερο μπορεί να προκαλέσει πυρετό. Αυτός ο πυρετός είναι συνήθως ήπιος, αλλά μπορεί να γίνει πιο έντονος σε πιο σοβαρές περιπτώσεις.

• Αιμορραγία από το έντερο: Μερικές φορές, η φλεγμονή μπορεί να προκαλέσει εσωτερική αιμορραγία, η οποία εκδηλώνεται με αίμα στις κενώσεις ή στην τουαλέτα. Η παρουσία αίματος μπορεί να είναι ορατή στο χαρτί τουαλέτας ή να έχει σκουρόχρωμο χαρακτήρα.

• Εξωεντερικά συμπτώματα: Οι ΙΦΝΕ δεν επηρεάζουν μόνο το έντερο. Συμπτώματα εκτός του πεπτικού συστήματος μπορεί να περιλαμβάνουν φλεγμονή στις αρθρώσεις, δερματικά εξανθήματα, ηπατοπάθεια και προβλήματα με τα μάτια. Επίσης, οι ασθενείς ενδέχεται να παρουσιάσουν διαταραχές στην ανάπτυξη, ειδικά τα παιδιά.

Η ένταση των συμπτωμάτων μπορεί να κυμαίνεται και να είναι περιοδική, με περιόδους έξαρσης και ύφεσης. Είναι σημαντικό να αναγνωρίζεται εγκαίρως η παρουσία των συμπτωμάτων, καθώς η πρώιμη διάγνωση και η σωστή θεραπεία μπορούν να περιορίσουν τη σοβαρότητα και να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής των ασθενών.

Πώς αντιμετωπίζονται οι ΙΦΝΕ;

Η θεραπευτική προσέγγιση είναι συνήθως πολυπαραγοντική και περιλαμβάνει:

• Φαρμακευτική αγωγή: Αντιφλεγμονώδη, ανοσοκατασταλτικά ή και ανοσοτροποποιητικά.

• Διατροφή: Εξατομικευμένες συμβουλές ανάλογα με τη φάση της νόσου.

• Υποστήριξη ψυχικής υγείας: Το στρες μπορεί να πυροδοτήσει εξάρσεις, γι' αυτό η ψυχολογική υποστήριξη έχει κεντρικό ρόλο.

Σε σοβαρές περιπτώσεις, μπορεί να χρειαστεί και χειρουργική επέμβαση.

Ο ρόλος της διατροφής:

Αν και η διατροφή από μόνη της δεν προκαλεί ΙΦΝΕ, μπορεί να συμβάλλει στην ανακούφιση ή στην επιδείνωση των συμπτωμάτων και στην εμφάνιση εξάρσεων. Σε άτομα που πάσχουν από ΙΦΝΕ, στόχος μας είναι να:

• Περιορίσουμε τη φλεγμονή.

• Μειώσουμε τις ενοχλήσεις του εντέρου.

• Καλύψουμε τις διατροφικές ανάγκες, που πολλές φορές είναι αυξημένες.

• Διατηρήσουμε ένα υγιές σωματικό βάρος.

Οι ανάγκες κάθε ατόμου είναι διαφορετικές και γι' αυτό είναι σημαντική η εξατομικευμένη προσέγγιση.

Πώς προσαρμόζεται η διατροφή σε περιόδους ύφεσης και έξαρσης;

•  Σε περίοδο έξαρσης:

Η διατροφή πρέπει να είναι πιο ήπια και εύπεπτη, ώστε να μειωθεί η επιβάρυνση του εντέρου. Συνήθως προτείνονται:

• Μικρά και συχνά γεύματα

• Αποφυγή τροφών με υψηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες (π.χ. ωμά λαχανικά, όσπρια, ξηροί καρποί)

• Αποφυγή ερεθιστικών τροφίμων, π.χ. λιπαρά, καυτερά, λακτόζη, αλκοόλ κ.λπ.

• Καλή ενυδάτωση με νερό και διαυγή υγρά

• Ενίσχυση της πρόσληψης πρωτεϊνούχων τροφίμων

• Ενδεχομένως ειδικά διατροφικά σχήματα, αν υπάρχει στένωση ή σοβαρή φλεγμονή

•  Σε περίοδο ύφεσης:

Τότε μπορούμε σταδιακά να επανεισάγουμε τρόφιμα πλούσια σε θρεπτικά συστατικά, δίνοντας έμφαση σε μια ισορροπημένη Μεσογειακού τύπου διατροφή που να βασίζεται:

• Σε φρούτα και λαχανικά (καλά μαγειρεμένα ή πολτοποιημένα αν χρειάζεται)

• Στην επαρκή πρόσληψη πρωτεΐνης (κοτόπουλο, ψάρι, αυγά, tofu)

• Σε καλά λιπαρά (ελαιόλαδο, αβοκάντο)

• Στην επαρκή πρόσληψη σιδήρου, ασβεστίου και βιταμίνης D, που συχνά παρουσιάζουν έλλειψη στα άτομα με ΙΦΝΕ

• Στην αποφυγή ερεθιστικών τροφών που πρέπει να αποφεύγονται γενικά από τα άτομα με ΙΦΝΕ, όπως τα καυτερά.

• Στην αποφυγή των τροφίμων που προκαλούν συμπτώματα στον κάθε ασθενή χωριστά.

Τι να προσέξουμε ιδιαίτερα;

✔️ Ατομική ανεκτικότητα τροφίμων: Κάθε οργανισμός αντιδρά διαφορετικά. Κρατώντας ημερολόγιο τροφίμων μπορούμε να εντοπίσουμε ποιες τροφές προκαλούν δυσφορία.

✔️ Επαρκής θρέψη: Η υποσιτισμός είναι συχνός στις ΙΦΝΕ, γι' αυτό η κάλυψη των θερμιδικών και θρεπτικών αναγκών είναι προτεραιότητα.

✔️ Συμπληρώματα διατροφής: Σε συνεννόηση με τον ιατρό και τον διαιτολόγο, μπορεί να χορηγηθούν συμπληρώματα (σίδηρος, βιταμίνη Β12, βιταμίνη D, ασβέστιο).

✔️ Αποφυγή αυτοσχέδιων αποκλειστικών διαιτών: Περιοριστικές δίαιτες χωρίς καθοδήγηση μπορούν να οδηγήσουν σε διατροφικές ελλείψεις.

Ζώντας με ΙΦΝΕ: Μικρές αλλαγές, μεγάλη διαφορά

Η καθημερινότητα με ΙΦΝΕ μπορεί να κρύβει προκλήσεις, όμως μικρές, σταθερές αλλαγές μπορούν να κάνουν τη διαφορά:

✅ Διατήρηση ισορροπημένης διατροφής

✅ Επαρκής ενυδάτωση

✅ Σωστή λήψη φαρμάκων όπως έχει συνταγογραφηθεί